Từ mỏ than lớn nhất của Lào ‘nhìn về’ Quảng Trị

DỜI CẢ THỊ TRẤN ĐỂ DỰNG KHU MỎ

Một ngày giữa tháng 4.2024, tôi có cơ hội mục sở thị mỏ than Kaleum nhờ sự kết nối của ông Hồ Đại Nam, Trưởng ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Quảng Trị với Xekong Power Plant Company Limited (công ty con của Tập đoàn Phonesack, đơn vị đang quản lý khai thác mỏ than này). Từ cửa khẩu quốc tế La Lay, di chuyển thêm chừng 2 giờ đồng hồ nữa thì đến Sekong.

THANH LỘC

Trong gió bụi mịt mù, giữa cái nóng thiêu đốt ở Lào đầu mùa khô, mỏ than Kaleum dần hiện trước mắt. Anh Đỗ Minh Hoàng, doanh nhân có gần 20 năm kinh doanh ở Lào, cho biết nơi đây từng là một thị trấn sầm suất, nhưng sau đó phải “nhường chỗ” cho đại công trường khai thác than. Sau nhiều năm, dấu vết về thị trấn đông đúc đã không còn gì. Chỉ thấy, ngoài khu vực mỏ rộng lớn là những khu nhà làm việc, nhà ăn, nơi nghỉ ngơi… cho nhân công, được lắp ghép bằng các loại vật liệu nhẹ, giống nhau như những chiếc tổ chim câu.

Đại diện chủ mỏ cho hay ban đầu trữ lượng mỏ than Kaleum chỉ ước khoảng 646 triệu tấn, nhưng sau này có chuyên gia Úc đánh giá lại cho thấy trữ lượng lên tới khoảng 800 triệu tấn. Để khai thác trữ lượng than khổng lồ, chất lượng cao và gần như lộ thiên này, rất nhiều lao động và phương tiện được đưa đến Kaleum. Champa Saysamphanh, Trợ lý giám đốc của Xekong Power Plant Company Limited – cựu sinh viên Trường đại học Mỏ địa chất Hà Nội, cho tôi biết hiện tại mỏ than đang có khoảng 4.000 công nhân, nhân viên văn phòng, chuyên gia… làm việc. Anh cũng khoe thường xuyên đi Quảng Ninh để học hỏi kinh nghiệm khai thác mỏ của Việt Nam.

“NGHẼN” ĐƯỜNG RA BIỂN

Chúng tôi được đi tham quan mỏ sau bữa trưa bằng đoàn xe bán tải hầm hố. Phía trước còn có xe dẫn đường, cũng là xe bán tải, nhưng trang bị đèn, còi hụ. Đoàn xe xuyên qua khu mỏ, bụi tung mù mịt rồi dừng trên một điểm cao. Chúng tôi bước khỏi xe và không khỏi choáng váng khi nhìn xuống bên dưới, thấy cả một đại công trường khai thác than đang vận hành. Những chiếc xe múc, xe tải trông xa chỉ nhỏ như những con chim sẻ, chạy lúc nhúc. Những vỉa than được lần lượt bóc tách nhìn như ruộng bậc thang.

H.T

Theo đại diện chủ mỏ, tổng trữ lượng khai thác ở Kaleum trong năm 2023 là trên 7,7 triệu tấn, trong đó xuất khẩu hơn 2,5 triệu tấn. Kế hoạch năm 2024, mỏ dự kiến sẽ khai thác tổng sản lượng ước khoảng 22,6 triệu tấn. Trong đó, xuất khẩu ra nước ngoài khoảng 19 triệu tấn, riêng thị trường Việt Nam là 11 triệu tấn. Có nhiều đơn vị của Việt Nam là đối tác lớn của mỏ, như Vinacomin, Đông Bắc, PV Power, Công ty Hoành Sơn… Những đơn vị này đều có kế hoạch nhập hàng triệu tấn than từ mỏ Kaleum trong năm 2024.

Nhưng lượng than “khủng” ấy muốn chuyển vào Việt Nam chỉ có con đường duy nhất: qua cửa khẩu quốc tế La Lay ở Quảng Trị, cách mỏ 128 km, sau đó mới tỏa về các cảng biển miền Trung như cảng Hòn La, cảng Thuận An, cảng Chân Mây. Đáng nói, tuyến đường 75D từ cửa khẩu quốc tế La Lay về đường Hồ Chí Minh dài 12 km trong địa phận tỉnh Quảng Trị đang xuống cấp nặng nề, làm giảm hiệu suất di chuyển của các xe chở than. Việc chuyển hướng cho xe chở than di chuyển qua các cửa khẩu khác như Lao Bảo (Quảng Trị), Nam Giang (Quảng Nam), Hồng Vân (Thừa Thiên-Huế) đã được tính đến, nhưng cũng gặp khó bởi sẽ kéo dài quãng đường di chuyển.

Kỹ sư Champa Saysamphanh cho hay hiện tuyến đường bộ qua cửa khẩu quốc tế La Lay có đủ năng lực vận chuyển 13.000 tấn than/ngày (khoảng 500 lượt xe/ngày) và đây là con số rất nhỏ so với năng lực khai thác của mỏ than Kaleum. “Hiện nay, chúng tôi và các đối tác đã tính đến xây dựng hệ thống băng tải từ Lào qua Việt Nam để vận chuyển than với tổng vốn đầu tư 1.840 tỉ đồng. Băng tải dự kiến dài 6,3 km. Hai bên Việt Nam, Lào sẽ xây dựng các kho, bãi than hàng chục ha, nên công suất băng tải khoảng 6.000 tấn/giờ, sẽ gỡ được nút thắt về năng lực vận chuyển”, anh nói.

Dù vậy, kể cả khi ra tới biển thì vẫn còn điểm nghẽn khác cần khắc phục. Đó là cảng biển. Đối tác của Xekong Power Plant Company Limited cần nhiều than hơn, nhưng các cảng biển hiện nay ở khu vực chưa đáp ứng được số lượng lớn. “Chính vì thế, chúng tôi rất mong đợi về một cảng nước sâu sớm được xây dựng ở khu vực. Cảng nước sâu Mỹ Thủy vừa được tái khởi công ở Quảng Trị làm chúng tôi kỳ vọng rất nhiều trong tương lai”, đại diện chủ mỏ Kaleum cho biết.

QUẢNG TRỊ KHÔNG “NGỒI YÊN”

Không phải ngẫu nhiên mà từ đầu năm 2024 đến nay, đã có 2 đoàn lãnh đạo cấp cao của tỉnh Quảng Trị sang tận mỏ than Kaleum để tham quan thực địa. Trong các ngày 29.1 và 18.3, lần lượt Chủ tịch UBND tỉnh Võ Văn Hưng và Bí thư Tỉnh ủy Lê Quang Tùng dẫn đầu 2 đoàn công tác sang Lào. Tất nhiên, các dự án liên quan đến vận chuyển than đá từ Lào về Việt Nam qua cửa khẩu quốc tế La Lay, đầu tư nâng cấp QL15D nối từ biển Mỹ Thủy đến Cửa khẩu quốc tế La Lay, xây dựng khu bến cảng tạm để tập kết than đá tại cảng biển Mỹ Thủy… đều được đưa ra bàn thảo.

NGUYỄN PHÚC

Bí thư Tỉnh ủy Lê Quang Tùng cho hay địa phương luôn ưu tiên đẩy mạnh triển khai các dự án để tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp vận chuyển than đá từ Lào về Việt Nam qua cửa khẩu quốc tế La Lay. Đánh giá cao tiềm năng, trữ lượng của mỏ than Kaleum, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị Võ Văn Hưng cho biết đang đặc biệt quan tâm đến dự án xây dựng hệ thống băng chuyền vận chuyển than đá từ Lào về Việt Nam cắt qua đường biên giới đã được Chính phủ Việt Nam chấp thuận và ra nghị quyết để triển khai. “Dự án băng chuyền vận chuyển than đá từ Lào về Việt Nam qua cửa khẩu quốc tế La Lay khi đi vào vận hành sẽ tạo ra cực tăng trưởng mới về kinh tế – xã hội, là động lực để các doanh nghiệp đầu tư sản xuất kinh doanh ở khu vực phía tây của tỉnh”, ông Hưng nói.

Tin rằng, “dòng” than từ Kaleum sẽ sớm khai thông về phía biển.