Thuế thu nhập cá nhân quá lạc hậu, dân thắt lưng buộc bụng vẫn phải nộp thuế

Sáng 29.5, nêu ý kiến về kinh tế – xã hội năm 2023, các tháng đầu năm 2024, Phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội Nguyễn Thị Thủy (đoàn Bắc Kạn) cho rằng quy định về mức giảm trừ gia cảnh tính thuế thu nhập cá nhân “quá lạc hậu”, cần sớm được Quốc hội xem xét sửa đổi mà không để người dân phải chờ thêm 2 năm nữa, tức là tới 2026 mới sửa luật theo dự kiến.

GIA HÂN

Đại biểu đoàn Bắc Kạn cho hay, luật Thuế thu nhập cá nhân quy định mức giảm trừ gia cảnh của người nộp thuế là 11 triệu đồng/tháng, với mỗi người phụ thuộc là 4,4 triệu/tháng. Theo đại biểu, mức giảm trừ đối với người phụ thuộc 4,4 triệu mỗi tháng “thực sự không còn phù hợp với tình hình hiện nay, nhất là các thành phố lớn, gây thiệt hại cho người nộp thuế. 

Bà Thủy cũng cho biết, mức giảm trừ 4,4 triệu này cũng được duy trì từ 2020, trong khi vừa qua rất nhiều mặt hàng, dịch vụ thiết yếu đều tăng. “Thậm chí, có mặt hàng dịch vụ thiết yếu còn tăng nhanh hơn tăng thu nhập”, bà Thủy nêu. 

Phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội dẫn số liệu của Tổng cục Thống kê cho hay, từ năm 2020, giá dịch vụ hàng hóa tăng dịch vụ giáo dục tăng 17%, giá lương thực tăng 27%, còn giá xăng tăng thì tăng tới 105%… 

Đại biểu cho biết, nhiều cử tri chia sẻ nếu như gia đình có con nhỏ phải thuê người trông thì riêng tiền lương trả cho người trông trẻ hiện nay cũng không dưới 5 triệu đồng, chưa kể các khoản chi phí cho trẻ.

Bà phân tích, nếu gia đình có con cái đi học thì chi phí học hành hiện nay chi phí học hành hiện nay chiếm phần lớn chi tiêu của các gia đình. Còn nếu gia đình có cha mẹ già là người phụ thuộc thì không chỉ là chi phí ăn uống, sinh hoạt mà còn là chi phí y tế, thuốc men.

Do đó, mức giảm trừ gia cảnh như hiện nay chưa thực sự phản ánh đúng mức chi tiêu cơ bản của gia đình và cá nhân cũng như chưa phản ánh mức sống thực tế hiện nay. 

“Nếu phải chờ thêm 2 năm nữa mới thông qua việc sửa đổi quy định của luật Thuế thu nhập cá nhân như đề xuất sẽ có rất nhiều người dân phải thắt lưng buộc bụng nhưng vẫn thuộc diện phải nộp thuế thu nhập cá nhân”, bà Thủy nói.

Gây thiệt thòi cho người dân

Phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội cũng cho rằng, việc tính toán mức giảm trừ gia cảnh còn bất hợp lý trong cách tính theo rổ hàng hóa CPI. 

Theo quy định tại luật Thuế thu nhập cá nhân khi chỉ số giá tiêu dùng CPI biến động trên 20% thì Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh. Tại họp báo thường kỳ tháng 3 vừa qua, Bộ Tài chính cho biết chưa đề xuất điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh vì biến động CPI chưa đến 20%.

Nữ đại biểu cho biết, nhiều chuyên gia và cử tri cho rằng, tiêu chí biến động 20% chỉ số CPI theo luật Thuế thu nhập cá nhân hiện hành dựa trên rổ hàng hóa với 752 mặt hàng là bất hợp lý. Thực tế, các mặt hàng thiết yếu ảnh hưởng đến chi tiêu của người dân chỉ 20 mặt hàng. 

“Chờ tính mức trung bình của 752 mặt hàng thì sẽ rất lâu mới đến mức 20%, thậm chí là 6 – 7 năm. Thời gian này là quá dài, không phản ánh kịp thời biến động trong chi tiêu của người dân, các hộ gia đình, gây thiệt thòi cho người dân”, bà Thủy nói.

Một bất hợp lý khác, theo bà Thủy là mức giảm trừ gia cảnh hiện nay chưa phù hợp với điều kiện của quốc gia có mức thu nhập trung bình thấp như Việt Nam. Bà phân tích, quốc gia có mức thu nhập trung bình thấp cho nên phần lớn thu nhập của người dân dành cho hàng hóa, dịch vụ thiết yếu. Ví dụ thu nhập 10 triệu đồng, chi cho hàng hóa dịch vụ thiết yếu mất 70%. 

Do đó, quy định mức giảm trừ gia cảnh hiện nay nó ảnh hưởng trực tiếp đến chi cho nhu cầu thiết yếu của người dân.

Vẫn theo Phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội, theo kế hoạch từ 1.7 tới, sẽ thực hiện chế độ tiền lương mới. Theo đó, dự kiến mức lương của cán bộ, công chức viên chức tăng khá nhiều so với hiện nay. 

Tuy nhiên, lương tăng nhưng mức thuế thu nhập cá nhân, giảm trừ gia cảnh không điều chỉnh kịp thời sẽ gây âu lo cho người lao động vì lương tăng thì thu nhập tính thuế cũng tăng. “Việc không điều chỉnh kịp thời này cũng ảnh hưởng trực tiếp đến ý nghĩa của cải cách tiền lương”, bà Thủy nêu, cho rằng đây cũng là một bất cập.

“Từ những vấn đề nêu trên, kiến nghị Chính phủ sớm trình Quốc hội sửa luật thuế thu nhập cá nhân vào tháng 10 năm nay để thông qua tại kỳ họp tháng 5 năm 2025, để đúng như chỉ đạo của Thủ tướng với phương châm 5 quyết tâm, 5 đẩy mạnh và 5 bảo đảm”, Phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội đề nghị.

Theo quy định tại luật Thuế thu nhập cá nhân hiện hành, mức giảm trừ gia cảnh để tính thuế thu nhập cá nhân của người nộp thuế là 11 triệu đồng/tháng, với mỗi người phụ thuộc được tính thêm 4,4 triệu/tháng. 

Theo kế hoạch, Chính phủ dự kiến trình sửa luật Thuế thu nhập cá nhân vào cuối năm 2025 và thông qua năm 2026. Tuy nhiên, hiện chương trình xây dựng pháp luật năm 2025 vẫn chưa có tên luật Thuế thu nhập cá nhân.