Cảnh báo ma túy mới cực độc, hàng vạn người chết vì dùng quá liều

Sáng 18.6, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy (C04) Bộ Công an tổ chức họp báo cung cấp thông tin nhân tháng hành động phòng, chống ma túy. Tại hội nghị, C04 cũng cảnh báo về một loại ma túy mới cực độc có tên Fentany 1. Theo C04, loại ma túy này đang bị lạm dụng tại một số nước. Trong năm 2023, tại Mỹ có khoảng 100.000 người tử vong do sử dụng Fentany 1 quá liều.

TRẦN CƯỜNG

C04 cho hay, tại Mỹ, Fentany 1 được bán dưới dạng viên nén, dạng bột hoặc dung dịch với các tên quen thuộc như “sứ trắng”, “heroin tổng hợp”… Đôi khi cũng được bán lẻ dưới dạng bột hòa với cocain hoặc heroin hoặc dưới dạng tân dược chứa Fentany 1 giả, người sử dụng không có kinh nghiệm rất dễ tử vong vì họ không biết đang dùng loại gì và hàm lượng bao nhiêu.

Fentany 1 được buôn lậu vào Mỹ phần lớn từ Mexico và các quốc gia Trung Mỹ và Nam Mỹ. Việc sản xuất và vận chuyển Fentany 1 đang khiến tình hình an ninh các nước Trung Mỹ, Nam Mỹ rất phức tạp, tội phạm tranh giành quyết liệt các tuyến đường vận chuyển tiền chất và đưa Fentany 1 đến Mỹ.

Các tiền chất chính sử dụng để sản xuất chất ma túy này là NPP (N-Phenethy-4 Piperidone), 4-ANPP (4-Anilino-N-Phenethylpiperidine)…, các dụng cụ sản xuất dễ kiếm, giá rẻ, quy trình sản xuất đơn giản, không cần kỹ thuật cao.

C04 cho hay, tại khu vực Đông Nam Á, Fentany 1 đã được phát hiện, thu giữ tại Myanmar, Lào, Thái Lan. Mới đây Thái Lan đã thu giữ hơn 510 tấn Anilin, có thể sử dụng để sản xuất 85 tấn Fentany 1.

Về mặt y tế, Fentany 1 là một chất thuộc nhóm thuốc giảm đau, đây là chất giảm đau rất mạnh (gấp 100 lần morophine, 50 lần heroin) được sử dụng có kiểm soát (kê theo đơn) trong điều trị bệnh ở nhiều nước bằng cách tiêm, bơm vào đường truyền dịch, xịt vào mũi, đặt vào miệng hoặc dán lên da. 

Tuy nhiên, Fentany 1 cũng được tổng hợp bất hợp pháp và được sử dụng như một loại ma túy, thường trộn lẫn với heroin, cocain hoặc ma túy tổng hợp để tăng độ “phê”. Fentany 1 và các chất dẫn xuất của nó có độc tính rất mạnh nên hậu quả dẫn đến tử vong cao hơn nhiều so với heroin.

Do vậy, Fentany 1 và một số dẫn xuất của nó được đưa vào danh mục kiểm soát theo công ước quốc tế của Liên Hiệp Quốc.

Tại Việt Nam, Fentany 1 được đưa vào danh mục các chất ma túy dùng hạn chế trong phân tích, kiểm nghiệm, nghiên cứu khoa học, điều tra tội phạm hoặc trong lĩnh vực y tế theo quy định của cơ quan có thẩm quyền.

C04 cho hay, cơ quan kiểm soát ma túy Quốc tế (INCB) đã ghi nhận sự xuất hiện của hơn 150 chất có liên quan đến Fentany 1 nhưng không có ứng dụng về mặt y học. Cơ quan Liên Hiệp Quốc về ma túy và tội phạm (UNODOC) cũng ước tính các phòng thí nghiệm có thể đã tổng hợp ra hàng trăm chất tương tự Fentany 1.

Việc sử dụng Fentany 1 và các chất dẫn xuất của nó không vì mục đích chữa bệnh có thể để lại những hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe. Mức độ dung nạp và lệ thuộc đối với các chất này rất lớn và có thể đạt ngưỡng cao một cách nhanh chóng. Sử dụng Fentany 1 được điều chế bất hợp pháp còn nguy hiểm hơn rất nhiều vì những sản phẩm này không được kiểm định chất lượng, hàm lượng, có khi chỉ một hàm lượng cực nhỏ đã có thể gây tử vong cho người sử dụng.

Công tác giám định chưa phát hiện Fentany 1 và các chất dẫn xuất của nó được thu giữ tại Việt Nam. Tuy nhiên, trước xu thế mở rộng thị trường của các loại ma túy này từ châu Mỹ sang khu vực châu Đại dương và lan rộng sang châu Á, việc xuất hiện loại ma túy này tại khu vực và Việt Nam là tất yếu. Thêm vào đó, Trung Quốc là quốc gia láng giềng có nguồn cung cấp hóa chất và tiền chất, dễ bị tội phạm lợi dụng để sản xuất Fentany 1 và các chất tương tự Fentany 1 bất hợp pháp.

Vì vậy, C04 dự đoán sẽ sớm xuất hiện chất ma túy nhóm Fentany 1 trong khu vực và Việt Nam. Đơn vị này cho rằng cần đẩy mạnh tuyên truyền cho toàn dân, nhất là thanh thiếu niên, học sinh, sinh viên về tác hại của loại ma túy này.

Cạnh đó, các cơ quan chức năng như hải quan, quản lý thị trường… cần tăng cường kiểm tra, phát hiện, xử lý các loại hàng hóa là thực phẩm, đồ uống, thuốc lá điếu, thuốc lá điện tử không rõ nguồn gốc được nhập vào Việt Nam và việc xuất nhập khẩu, lưu thông, kê đơn, sử dụng thuốc chứa Fentany 1 trong điều trị.

Trong quá trình đấu tranh với tội phạm ma túy và qua công tác giám định ma túy, các lực lượng liên quan cần chủ động phát hiện các chất ma túy mới, tiền chất mới xuất hiện ở địa phương, nhất là các chất hướng thần mới cực độc như Fentany 1 để kịp thời ngăn chặn, điều tra, xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.